Twee keer per jaar verzamelt de Nederlandse muziekindustrie zich in het AFAS Theater in Leusden voor de uitreiking van de belangrijkste muziekprijs die ons land rijk is: de Edison. In oktober wikt en weegt de jury de kwaliteit van Nederlandse muziekproducties in de genres klassiek en jazz, en in maart wordt de beste popmuziek bekroond, uitgesplitst in 11 categorieën. Het zijn op voorhand al prachtige avonden, die met een uitdagende dresscode altijd weer extra luister worden bijgezet. Het kledingvoorschrift voor het popevenement van dit jaar luidde ‘theatrical tuxedos and dramatic statement gowns’. Dat bracht het nodige uiterlijk vertoon met zich mee, waardoor de avond een lust was voor oor én oog.
Genomineerden
Eind januari waren de genomineerden per categorie bekendgemaakt bij 100% NL, 3FM, ComplexNL, 538, Kink, NPO SterrenNL, NU.nl, NPO Radio 2, RTL Boulevard, Qmusic en Sublime. Dat leverde een indrukwekkende lijst kanshebbers op.
Die genomineerden, én de uiteindelijke winnaars, waren geselecteerd door een deskundige jury, waarin dit jaar drie nieuwe leden zitting namen: meestemmend voorzitter Daniël Dekker (NPO Radio 5), Eric van Holland (Spotify Benelux) en Vera Siemons (3FM). Martijn Biemans (Qmusic), Nils Brokerhof (100% NL/SLAM!), Randall Spann (FunX) en Anna Veenstra (Melkweg) maakten de jury compleet.
Maar: een nominatie, hoe eervol ook, is nog geen prijs. Dus er hing een gezonde spanning in het theater…
Rock
Nadat Reinier Zonneveld deze 56ste editie - eerst vanachter de piano en daarna achter zijn DJ-booth - knallend geopend had, kwam presentatrice Holly Mae Brood op. Haar belofte om ‘er rap doorheen te gaan vanavond’ werd waargemaakt, en wat volgde was een vijf kwartier durende show die goed duidelijk maakte hoeveel muzikaal talent Nederland heeft.
Dat dat niet allemaal nieuw talent is, bleek wel toen Within Temptation de eerste Edison, in de categorie Rock, in de wacht sleepte voor hun album Bleed Out. ‘Een van de meest creatieve bands van Nederland’, aldus het juryrapport. ‘Eén die zorgt voor energie en adrenaline en bij elk album een nieuwe laag aan muzikale identiteit’. “Een ontzettend mooie prijs om een mooie reden”, zei zangeres Sharon den Adel aansluitend. Ze bedankte de fans, waarvan velen dit avontuur al meer dan 25 jaar meemaken, hun management, distributeur Bertus/Artone, producers Daniel Gibson en Mathijs Tieken, en perspromotors Cinderella en Peter Schaap.
Daar voegde ze een persoonlijke noot aan toe: “Dit is voor ons een hele persoonlijke plaat, omdat die merendeels gaat over de oorlog in Oekraïne. Iets wat ons heel persoonlijk raakt. Wij voelen dat zij ook voor onze vrijheid vechten en dat maakt deze prijs des te mooier.”
Soul/R&B/Funk
Als een van de oudste muziekprijzen ter wereld gaat de Edison voortdurend met zijn tijd mee. Zo waren er in 1980 bijvoorbeeld nog de categorieën Country & Western en Middle Of The Road (‘wat op zich gewoon een belediging is’, vond Brood). De categorie Soul/R&B/Funk, die tot nu toe onderdeel was van de Edison Jazz, is dit jaar verschoven naar de Pop-uitreiking. De jury koos het album Betty van Idaly als beste van 2023, vóór medegenomineerden Benny Sings en Jeangu Macrooy. Idaly toonde zich ‘erg dankbaar om dit in mijn woonkamer te kunnen neerzetten’ en droeg de prijs op aan zijn helaas overleden oma Betty, naar wie hij de plaat noemde.
Alternative
Pip Blom wordt omschreven als ‘een band met een missie’ en hun liedjes als ‘aanstekelijk, maar altijd scherp’. Na het vertrek van hun drummer hebben ze op hun album Bobbie meer de nadruk gelegd op de synthesizer, en de jury prijst dit nieuwe en frisse geluid dat hun muziek extra dansbaar maakt, maar dat nog steeds dicht bij het DNA van de band blijft. In het kortste, maar tegelijkertijd aandoenlijkste dankwoord van de avond zei Pip Blom erg blij te zijn om na twee eerdere nominaties nu gewonnen te hebben, en droeg deze Edison op aan ‘Gini, onze drummer die net een baby heeft gekregen’. Awwww.
Het eerste optreden van de avond was van Cho en Idaly. Zij speelden Niet Genoeg op een imposant podium en begeleid door 20 muzikanten, waaronder de Edison Pop-band, inclusief strijkers, blazers en veel achtergrondzangers.
Hollands
De ‘gezelligste’ categorie, volgens Holly Mae Brood. En die kon haast niet anders dan naar Marco Schuitmaker gaan, maker van de grootste recente hit in het genre: Engelbewaarder. Dat succes kreeg in 2023 een vervolg. “Wat een eer om hier te staan”, verzuchtte hij na het in ontvangst nemen van zijn beeldje. Hij bedankte zijn vriendin, manager Ronald, zijn hele familie, ‘de jongens van 8Ball’, zijn producer en alle radiostations die hem gedraaid hebben. Het is niet duidelijk of zijn opmerking “Ik weet niet eens meer waar ik ben” sloeg op zijn spiekbriefje of op de locatie, maar het vermoeden is dat hij zijn welverdiende prijs die avond goed gevierd heeft.
Nieuwkomer
Dat talent overal in Nederland te vinden is, blijkt wel uit het feit dat de genomineerden voor beste nieuwkomer komen uit Zandvoort (Siggy & D1ns), Drenthe (Hannah Mae), en de Amsterdamse Pijp (Roxy Dekker). Laatstgenoemde werd de winnaar, want zij wist volgens de jury ‘op een bijzondere manier de tijdgeest te vatten, met grote hits, een gezonde dosis zelfspot en zichtbaar plezier in het uitvoeren van songs’. “Holy sh*t ouwe, what the f*ck, ik heb een Edisoooon!” riep ze voordat de tranen van geluk kwamen. “Dit is niet normaal. Het is allemaal zo hard gegaan. Het is in acht maanden tijd bizar opgeblazen en nu sta ik ineens hier met een Edison in mijn hand.” Ze bedankte haar label Warner voor het vertrouwen, haar vader, manager Arie en “mijn lieve mama, mijn steun en toeverlaat.”
Brood stak haar bewondering voor Roxeanne Hazes niet onder stoelen of banken in haar aankondiging van het volgende optreden. “Een album uitbrengen dat voelt als een therapie, en je kwetsbaarheid delen met je publiek, dat moet je maar durven. Deze vrouw kan dat.” Niettemin kwam Hazes’ uitvoering van Geen Sorry juist heel krachtig over.
Song
De genomineerde liedjes hebben met elkaar gemeen dat de basis ervan al lang geleden gelegd werd. De Leven van Kevin feat. S10 is een vervolg op het origineel van Sef, het idee voor Tonight van Son Mieux werd al jaren geleden geboren en Claude had het refrein van Vas-y (met Suzan & Freek) al geschreven vóór zijn doorbraak. De jury koos uiteindelijk voor Tonight, ‘een tijdloze song die voelt als een arm om je schouder’. Zanger Camiel Meiresonne zei daarover: “Liedjes schrijven is waar we het allemaal voor doen en waar het begint. In dit geval heeft het jaren geduurd voordat we met zijn allen het idee hadden dat we de goede vorm gevonden hadden. Dit nummer is echt een ‘team effort’. We hebben het met zijn zevenen in één ruimte opgenomen. Er zit een hoop liefde in, en om dan zoveel liefde terug te krijgen, is waanzinnig.” Hij droeg de Edison op aan iedereen waar Son Mieux al tien jaar mee samenwerkt.
Dance
In het AFAS Theater wordt normaal gesproken 14: De Musical over Johan Cruyff opgevoerd. Deze legendarische voetballer zei ooit: “Nummer 1 worden is moeilijk, maar nummer 1 blijven is bijna onmogelijk.” Toch staat Nederland al decennialang op de eerste plaats als het om dance gaat. Wie na deze introductie dacht dat Tiësto deze Edison wel zou winnen, kwam echter bedrogen uit. Ook de daadwerkelijke winnaar Reinier Zonneveld (volgens de jury ‘de vaandeldrager en poster boy van de techno’), kon zijn oren niet geloven toen zijn naam genoemd werd. “Moet ik daar nog iets over zeggen?”, vroeg hij retorisch bij zijn opkomst. “Het klinkt afgezaagd, maar ik had nooit verwacht om genomineerd te worden. Ik ben daar ook niet zo mee bezig, want het is dansmuziek, dan willen mensen gewoon pompen op een party. Maar ondanks dat: hier is ‘ie wel en dat is een onwijze eer. Prima toch?”
Oeuvreprijs
De bonusdag van 2024 had voor Jan Smit een extra feestelijk tintje. Op schrikkelavond kreeg hij tijdens de talkshow Humberto op RTL4 de Edison Pop Oeuvreprijs. Die werd hem overhandigd door zijn 10-jarige zoon Senn en juryvoorzitter Daniël Dekker. “Ik had verwacht dat jij al op bed zou liggen”, zei Smit, zich uiteraard richtend tot zijn zoon. En dan te bedenken dat Senn nu precies even oud is (10 jaar) als Jan, toen zijn carrière van start ging. Dat was in 1996, toen Jan Keizer van BZN hem vroeg een duet te doen met zangeres Carola. Keizer, die ook aan de talkshowtafel aanschoof, herinnerde zich dat Jan ‘als een volleerd Italiaan’ het nummer Mamma van Luciano Pavarotti zong. “Dat had mijn moeder fonetisch uitgeschreven van een cassettebandje”, herinnerde Smit zich.
Dekker noemde Smit een voorbeeld voor veel andere artiesten en roemde zijn bijdragen aan het Eurovisie Songfestival (als selectiecommissielid, presentator en commentator) en ‘Beste Zangers’, volgens hem ‘ontegenzeggelijk het populairste muziekprogramma op de televisie’. In het juryrapport wordt verder verwezen naar de tientallen hits die hij schreef voor diverse artiesten, z’n eigen platenlabel en opnamestudio, en nog talloze andere activiteiten die verder weinig met muziek te maken hebben. Refererend aan de pittige discussies die Smit en hij in de selectiecommissie voor het Eurovisie Songfestival voerden, vatte Dekker samen: “Jan wil altijd winnen en daarom is het mooi dat hij nu ook zelf iets wint.”
Niet dat dit zijn eerste prijs is, want in het jaar van zijn 30ste artiestenjubileum heeft Smit 34 albums op zijn naam staan, 76 gouden titels, 16x platina en zeker 20 nummer-1-hits. In 2006 ontving hij al een Edison voor zijn albumJanSmit.com en zijn tweede bronzen beeldje is gelijk de Oeuvreprijs.
Tijdens het Edison Pop-gala werd deze uitreiking nog eens dunnetjes overgedaan en na een live-medley van zijn bekendste nummers kreeg Smit het beeldje nogmaals overhandigd, opnieuw door Daniël Dekker. Die voegde aan zijn eerdere loftuitingen nog toe: “Ik durf te stellen dat de ontwikkeling van de Nederlandstalige muziek voor een groot deel aan hem te danken is.”
Smit zelf noemde de situatie ‘een beetje ongemakkelijk’. “Ik had in 1996 nooit kunnen bevroeden dat ik hier nu op 38-jarige leeftijd met een oeuvre-award zou staan. Dat is best gek. Ik heb de afgelopen 27 jaar datgene mogen doen wat we in deze zaal allemaal het leukst vinden: muziek maken.” Daar voegde hij nog een lijst bedankjes aan toe, die na zo’n lange carrière natuurlijk best omvangrijk is: de leden van BZN, die hem ontdekt hebben; George Baker, die hem aanspoorde gitaar te leren spelen, zodat hij zelf liedjes kon maken; Paul Jong & Gerard Rutte voor de tijd dat hij bij het label Artist & Company zat; wijlen Cees Tol en Jaap Buijs; Alice & Aloys Buijs; de familie De Raaff, waarmee hij ook een platenlabel runt; producer Thomas Tol; Simon Keizer, met wie hij in het verleden veel liedjes gemaakt heeft; zijn vrouw Liza “…die nooit mee gaat, maar voor deze gelegenheid toch mee moest.” Hij vervolgde cynisch: “Ze vindt het ook harstikke leuk dat ze helemaal voorin zit”; zijn kinderen; de organisatie; en tot slot zijn fans.
“Vorig jaar won Kensington de prijs en die hielden ermee op. Ik hoop dus niet dat dit een aanmoediging is. Ik heb nu wel alle prijzen gewonnen die in Nederland te behalen zijn, en daar ben ik apetrots op!”
Nederlandstalig
Een logisch vervolg op de Oeuvreprijs van Jan Smit was de uitreiking in de categorie Nederlandstalig. Die Edison viel te beurt aan Meau, voor het album 22. Haar liedjes worden omschreven als ‘sterk, persoonlijk en eerlijk’. Dat maakte ze al direct waar toen ze het podium betrad met de woorden “Ik ben echt heel blij, maar ik moet ook heel erg nodig plassen.” Ze refereerde aan het feit dat ze twee jaar geleden ook al gewonnen had in de categorie Nieuwkomer. “Dat ik hem nu nog een keer win, is een bevestiging dat het nog steeds heel erg goed gaat, en daar ben ik heel blij mee.” Ze bedankte haar ‘lieve management, mijn lieve vriend, mijn lieve familie en allemaal lieve vrienden’.
Hiphop
Mula B heeft volgens de Edison-jury met zijn album Narcopop laten horen hoe het genre zich blijft ontwikkelen en constant weet te innoveren. Het wordt een ‘grensverleggend hiphopalbum’ genoemd. Zijn reactie op de winst was indrukwekkend: “Het kan. Het kan zelfs wanneer je denkt dat het niet meer kan. Het kan als je je ooit misschien geen onderdeel voelde van deze maatschappij. Het kan als je geen uitweg meer ziet. Het kan nog steeds. Het f*cking kan. Kijk maar naar mij.”
Net als Within Temptation keek ook hij over de grens en sloot af met: “Vrede op de wereld alsjeblieft, en stop alsjeblieft met de collectieve bestraffing in Palestina.” Hij kon daarbij rekenen op luide bijval uit de zaal.
Dat gold ook voor Duncan Laurence, die na de turbulente jaren die volgden op zijn Eurovisie Songfestival-overwinning terugkwam met het album Skyboy. Daarvan speelde hij de hit Electric Life live in het AFAS Theater in Leusden.
Album
De aanhoudende populariteit van hiphop blijkt wel uit het feit dat ook het beste album van 2023 tot dit genre behoort. Over Ik Zou Voor Veel Kunnen Sterven Maar Niet Voor Een Vlag van Sef zegt de Edison-jury: ‘Het album zoemt in op de complexiteit van het menselijk gevoel en is bijzonder, krachtig en hoopvol’. “Ik heb volgens mij nog nooit een prijs gewonnen,” zei Sef daarop, “maar wel sick dat ik nu win met een album dat niet over mezelf gaat, maar over hoe de wereld helemaal f*cked up is. Ik wil ook graag even van de gelegenheid gebruikmaken om te zeggen dat het best wel f*cking moeilijk is om, als je muziek maakt, superlang bezig te zijn en er dan de hele tijd net tegenaan te zitten. Want eigenlijk is de muziekindustrie niet ingericht op gemiddeld succes. Het is niet handig als je elke keer iets nieuws probeert. Het is niet handig als je risico’s neemt. Het is ook niet per se handig als je een plaat maakt zonder hits, wat ik meerdere keren gedaan heb. Daarom ben ik ook echt trots. Ik vind prijzen niet zo belangrijk, maar deze Edison wilde ik echt winnen. Gewoon om een punt te maken, dat muziek wel ergens over kan gaan. En als allerlaatste en allerbelangrijkste: free Palestina.”
Pop
Met een carrière die, na een lange aanloop, eigenlijk pas twee jaar geleden begon, schreef Flemming de Edison Pop op zijn naam. Die hoorde in de zaal geëmotioneerd de woorden van de jury aan, die hem deden realiseren dat hij gewonnen had: ‘Hij behoorde met drie Edison-nominaties al tot de Eredivisie, maar hij zit nu echt in de Champions League’. “Ik heb hem eindelijk man, jezus!”, riep hij blij uit. Daarvoor bedankte hij zijn label 8Ball, manager Ties, schrijfteam Marcus, Sander en Arno Krabman, zijn familie en zijn ‘meissie’. Maar hij droeg de prijs vooral op aan ‘de vrouw die de allermeeste demo’s van mij heeft gehoord, die me altijd steunt, me altijd naar de musicals heeft gebracht en alles voor me zou opofferen, en dat is mijn lieve moedertje’.
De show werd afgesloten door Senna. Zij was de enige van de optredende artiesten die gebruikmaakte van de ‘catwalk’ die het publiek inliep. Daardoor wist ze met haar optreden het ‘altijd moeilijk thuispubliek’ wat de muziekindustrie vaak is, te veranderen in een vrolijk hossende massa. Met haar aanstekelijke livevertolking van We Gaan Niet Slapen zette ze de toon voor de after party die volgde.
Werner Schlosser
